Verlichte wanden leveren een essentiële bijdrage aan het lichteffect in architectonische ruimten. In musea en winkels ensceneert licht kunst en producten. Wallwashing draagt bij aan de oriëntatie, breidt ruimten uit en veredelt oppervlakken, bijvoorbeeld door strijklicht. Aangezien verschillende situaties hun geheel eigen eisen stellen, heeft ERCO gedifferentieerde LED-lichtwerktuigen ontwikkeld om bij elke omstandigheid een optimale oplossing te verwezenlijken.
Verticale verlichting behoort tot de centrale elementen van een lichtplanning. Wallwashing definieert de ruimte en benadrukt het gebruik ervan. Wallwashing draagt namelijk niet alleen bij aan de lichtsterkte-indruk, maar vergroot bijvoorbeeld ook het visual comfort op kantoor en biedt bovendien oriëntatie. Verschillende montagesituaties en speciale vereisten aan de flexibiliteit van licht hebben ertoe geleid dat er intussen een zeer groot aanbod bestaat aan lichtwerktuigen voor verticale verlichting.
Wallwashing vormt een centrale component in de kwalitatieve lichtplanning, want goed verlichte wanden kunnen verschillende taken vervullen. Ze bieden bijvoorbeeld oriëntatie, kunnen breedte creëren of door strijklicht oppervlakken veredelen. Het lichteffect op wanden kan zowel worden gebruikt voor binnenruimten als voor buitenruimten. Binnen markeert het licht relevante zones van de ruimte of van kunstwerken. Buiten structureert façadeverlichting pleinen en accentueert strijklicht de façadedetails.
Als wij ruimten binnenkomen, nemen wij het lichtste oppervlak als eerste waar. Dat is dan voor ons onbewust het belangrijkste. Wallwashing tekent de assen van de architectuur na en helpt om verschillende functieniveaus en ruimteovergangen te begrijpen. Door verlichting ontstaan dus duidelijk herkenbare ingangszones, bijvoorbeeld in verlichte foyers. Goed gepland leiden verlichte wanden bezoekers in grote gebouwen naar de belangrijke ruimten.
Een verticaal oppervlak laat bij dezelfde verlichtingssterkte de lichtsterkte hoger lijken dan een verlicht horizontaal oppervlak. Zo levert wallwashing een beslissende bijdrage aan de indruk van de lichtsterkte in ruimten. De reden: wanden liggen binnen ons natuurlijke gezichtsveld. Een hoge reflectiefactor van de wand kan de indruk van de lichtsterkte duidelijk vergroten. In vergelijking met een wit wandoppervlak heeft zichtbeton ongeveer een dubbel zo hoge verlichtingssterkte nodig voor dezelfde indruk van de verlichtingssterkte en tegels en donker hout ongeveer de zesvoudige verlichtingssterkte.
In kantoren zorgt wallwashing voor een groter visual comfort. Licht aan wanden is zeer nuttig om het contrast tussen het verlichte beeldscherm en de visuele omgeving te verminderen. Door de lichte achtergrond ontstaat een lichteffect dat prettig is voor de ogen en vermoeidheid voorkomt. Door de reflectie via de wanden genereert verticale verlichting een zacht licht dat gezichten op een prettige manier modelleert en bijvoorbeeld in de vergaderruimte een representatief kader schept voor constructieve gesprekken.
Licht creëert breedte. Gelijkmatig verlichte wanden breiden optisch de dimensies van een ruimte uit. Met name smalle ruimten winnen alleen al aan verblijfskwaliteit door de toepassing van de juiste armaturen. Grote vlakken kunnen op hun beurt door lichte wanden worden ingedeeld. Verlichting is ook bijzonder belangrijk in zeer diepe ruimten, bijvoorbeeld in atriums. Wanneer het daglicht daar via slechts één zijde toetreedt en de afstand voor het daglicht tot aan de tegenoverliggende wand te groot is, compenseert wallwashing het ontbrekende licht. Hoe duidelijker en gelijkmatiger het licht in de volledige ruimte is verdeeld, des te beter wordt de ruimte als een eenheid opgevat.
Als u de plasticiteit van een materiaal, bijvoorbeeld van steen, wilt benadrukken, dienen armaturen dicht bij de wand te zijn gemonteerd. Hiervoor zijn speciale wallwashers geschikt die in de vloer of in het plafond worden gemonteerd en die strijklicht genereren. Strijklicht brengt oppervlaktestructuren duidelijk naar de voorgrond door het contrastrijke samenspel van licht en schaduw. Een positie van de armaturen dichtbij de wand is cruciaal voor een markante schaduwwerking en het effect van het strijklicht. Strijklicht zorgt ervoor dat ook kleine oneffenheden in oppervlakken markante schaduwen werpen.
Verschillende situaties stellen hun geheel eigen technische eisen aan het licht en met name aan wallwashers. En daarom zijn er gedifferentieerde lichtwerktuigen om bij elke omstandigheid een optimale oplossing te verwezenlijken. Daartoe behoren wallwashers als plafondinbouwarmaturen, zodat de armatuur als technisch detail vrijwel verdwijnt. Daartoe behoren echter ook armaturen voor spanningsrails voor een snelle installatie, wanneer er op beurzen weinig tijd beschikbaar is voor de op- en afbouw.
Inbouw-wallwashers vormen het meest elegante detail – in de binnenruimte geïntegreerd in het plafond en in de buitenruimte in de grond. De armatuur treedt naar de achtergrond en in de ruimte maakt het royale lichteffect een overtuigende indruk. Voor dit soort installaties is een zorgvuldige planning zeer belangrijk, omdat het achteraf doorgaans niet mogelijk is om wijzigingen door te voeren, zoals bij de montage van spanningsrails. Bij inbouwcomponenten, zoals winkelschappen, dient de indeling van de armaturen zich aan de voorkant van de schappen te bevinden. De optimale wandafstand bedraagt een derde van de hoogte van het vertrek.
Wanneer wallwashers in hoge ruimten worden toegepast, is de vuistregel „Wandafstand gelijk aan een derde van de hoogte van het vertrek“ vaak een uitdaging. Speciaal voor dergelijke situaties is er de ERCO Atrium dubbelfocus wallwasher. Het licht is bij deze armatuur geoptimaliseerd tot een verminderde wandafstand van slechts een vijfde van de hoogte van het vertrek. Speciale oplossingen voor nog extremere situaties worden per opdracht ontwikkeld bij ERCO individual.
Wisselende tentoonstellingen vereisen flexibele lichtoplossingen: via de adapters kunnen wallwashers uit de spotfamilies van ERCO met enkele handelingen overal aan de spanningsrail worden gepositioneerd. Zo passen deze zich aan de betreffende omstandigheden van de ruimte aan. Voor de optimale gelijkmatigheid op de wand worden de armaturen ingesteld in een hoek van 35°. De wandafstand dient aan ongeveer een derde van de hoogte van het vertrek te voldoen.
Wanneer men zeker wil zijn van snel een goed resultaat, zijn Pantrac wallwashers van ERCO zeer geschikt. Met de adapter kunnen de armaturen eenvoudig aan de spanningsrail worden gefixeerd en parallel ten opzichte van de wand worden uitgelijnd. Het extra instellen van de richthoek is dan niet vereist – daarom hebben deze in verticale richting een stug scharnier. Pantrac biedt een extreem brede lichtverdeling en maakt daardoor grote armatuurafstanden mogelijk. In totaal zijn dan minder armaturen nodig, waardoor deze oplossing nog rationeler en rendabeler is.
De nieuwe generatie Eclipse wallwashers van ERCO is bij de opstelling flexibeler dan andere wallwashers. Het lichteffect van de armaturen blijft gelijkmatig, ook wanneer armatuur- of wandafstanden variëren – dus ook ideaal voor complexe projecten, bijvoorbeeld met onregelmatige ruimtegeometrieën of met moerbalken.
In representatieve ruimten is de gelijkmatige verlichting van wanden vaak minder belangrijk. Daar is het belangrijker om materialen en texturen te benadrukken door het spel van licht en schaduw. Voor dit type verlichting zijn strijklicht wallwashers, zoals Lightgap voor het plafond of Site armaturen voor inbouw in de vloer, de juiste producten.
Om op smalle plaatsen, zoals gangen, een lichte indruk van de ruimte te scheppen, is wallwashing een goede oplossing. Door wallwashing ontstaat een homogene lichtsterkte die zich uitstrekt vanaf het plafond tot aan de vloer. In tegenstelling daaraan zijn er de downlights waarbij de lichtbundelaansnij op de wanden de gang in een donkere zone boven en een lichte zone onder indeelt. Door een reeks dubbele wallwashers kunnen daarentegen tegenoverliggende wanden in gangen efficiënt en gelijkmatig worden verlicht.
Een bijzonder belangrijke taak van wallwashers is een gelijkmatige verlichting van vlakken. Om de gelijkmatigheid van de wallwashers te kunnen beoordelen, worden verlichtingssterktes aan de wand van boven naar beneden alsmede in horizontale richting geanalyseerd. In verticale richting dient de verhouding van de gemiddelde verlichtingssterkte ten opzichte van de minimale verlichtingssterkte bij 3:1 te liggen. Voor de gelijkmatigheid in horizontale richting dient de verhouding van de gemiddelde ten opzichte van de minimale verlichtingssterkte ook bij 3:1 te liggen. Als de contrasten groter zouden zijn, dan zou het oog dat als ongelijkmatig waarnemen. Bovendien is het wenselijk dat het licht meteen onder het plafond begint: bijvoorbeeld bij een 3m hoge ruimte met minder dan 10cm afstand.
Een hoge cut-off van de armaturen van 40° voorkomt verblinding van de gebruiker bij het kijken in de armatuur. Uitstekend visual comfort betekent dat de focus in de ruimte niet op de armatuur ligt, maar op het gelijkmatig verlichte wandvlak.
De gemiddelde verlichtingssterkte op het wandoppervlak in relatie tot de verbruikte energie fungeert als indicator voor de efficiency van een wallwasher. Efficiënte armaturen sturen het licht van de LED's uitsluitend naar het wandoppervlak. Daaruit resulteert een lage W/m²-waarde voor een energie-efficiëntie volgens het model. Krachtige wallwashers hebben voor gemiddelde verlichtingssterktes van 200lx op de wand slechts ongeveer 3W/m² nodig.
Hoe groter de afstand tussen de wallwashers is, des te minder armaturen zijn vereist. Hierdoor worden de investeringskosten verlaagd. Lichttechniek die is geoptimaliseerd voor grote armatuurafstanden, levert daardoor een bijdrage aan de totale rendabiliteit van architectuurprojecten. Wat dus belangrijk is, is de efficiency van de LED-lichttechniek. Bij een 3m hoge ruimte zijn met de moderne optische systemen afstanden van max. 1,5m mogelijk bij een zeer goede horizontale gelijkmatigheid.
