Het onlangs geopende Yves Saint Laurent Museum in Marrakesh is een juweeltje van de moderne museumarchitectuur. In het binnenste van het monolithische bakstenen gebouw van Studio KO verrast een tentoonstellingsconcept vol dramatiek met verwijzingen naar het theater en toneel. ERCO LED-lichttechniek laat in een toegankelijke black box de kleuren en texturen van iconische haute couture-modellen van Yves Saint Laurent opnieuw opbloeien.
Het architectenduo Studio KO maakte voor de haute couture-ontwerpen van Yves Saint Laurent een maatwerkmuseum - een soepel en complex gebouw; net zoals zijn japonnen. Het vol afwisseling geplaatste tegelpatroon maakt de façade zonder ramen luchtiger door structuren die aan de schering- en inslagdraden van een textielweefsel doen denken en in het licht van de zon in het zuiden zorgen voor een complex schaduwspel.
Buiten: Zinderende hitte onder de zon van Noord-Afrika die al vroeg in de ochtend de tegelfaçade van het nieuwe museumgebouw aan de Rue Yves Saint Laurent rozerood laat oplichten. Marrakesh, in het Zuidwesten van Marokko, is beroemd om zijn in alle schakeringen van roze, rood en terracotta gesauste huizen. De buitenzijde van het langgerekte, lage gebouwencomplex van het Yves Saint Laurent Museum respecteert met zijn terrazzo-sokkel en de kunstzinnige tegelfaçade dit kenmerkende kleurenpallet en ook de Arabische bouwtraditie met afscherming naar de straat. De architecten van Studio KO vieren het complexe licht- en schaduwspel in de reliëfachtige façade onder de zon van het zuiden.
In de zogenoemde black box, de hoofdtentoonstellingsruimte van het nieuwe museum, treden de kleuren en texturen, borduursels, ruches en gedrapeerde lagen stof van de kostbare japonnen, dankzij de accentuerende verlichting met Optec contourenspots, haarscherp en plastisch naar de voorgrond. Dit type verlichting die de enscenering tot iets dramatisch maakt, verraadt de passie van Christophe Martin voor het theater.
Binnen: Een compleet in het zwart gehouden tentoonstellingsruimte. Een black box voor de essentiële werken van het creatieve genie Yves Saint Laurent. En een scenografisch concept dat de opulentie en de veelzijdigheid van de haute couture-ontwerpen van de in 2008 overleden modeontwerper viert die als één van de meest invloedrijke couturiers van de 20e eeuw te boek staat. Vijftig geselecteerde japonnen treden de bezoeker uit de pikzwarte duisternis, vol effect verlicht tegemoet – op mannequins die de uitstraling hebben van de hoofdrolspelers in een theaterstuk.
De permanente tentoonstellingsruimte van het museum is het werk van de Franse architect en scenograaf Christophe Martin. In 2005 ontwierp hij op verzoek van Pierre Bergé en Yves Saint Laurent zelf diens tentoonstelling „le smoking“, die gewijd is aan het beroemde eerste kostuum voor vrouwen. Er volgenden circa 15 andere projecten, waarbij iedereen nauw samenwerkte. Met de show in het Yves Saint Laurent Museum in Marrakesh biedt hij een uitgebreid kijkje in het leven en werk van de couturier, die in 1966 voor het eerst met zijn levens- en zakenpartner Pierre Bergé naar Marokko kwam en toen spontaan besloot om daar een woning te kopen. De „rode stad" werd zijn tweede thuis naast Parijs – en zijn belangrijkste bron van inspiratie. Christophe Martin wilde nu bewust geen klassiek retrospectief ensceneren. Veeleer vergelijkt hij de tocht door de geheel in het zwart gehouden hoofdtentoonstellingsruimte met een reis door het hoofd en de geest van het creatieve genie – en verenigt voorbeeldig geselecteerde iconografische modellen uit vier vruchtbare decennia (1961-2002) met sieraden en accessoires tot een weelderige, bonte show, verdeeld in vele lagen. Om conservatoire redenen worden periodiek telkens weer andere haute couture-modellen uit de volledige collectie van de Fondation Pierre Bergé gepresenteerd. De collectie omvat in totaal ruim 3000 stuks. Zo worden de filigranen schoonheden telkens niet te lang in het licht van de openbaarheid en de hoeveelheid bezoekers belast. Ook om conservatoire redenen werd bij de verlichting voor LED's gekozen. Akari-Lisa Ishii, de lichtplanner, die het scenografische concept van Christophe Martin in LED-lichtwerktuigen van ERCO vertaalde, licht toe: „LED's ontwikkelen nauwelijks warmte- en UV-straling, een zeer belangrijk aspect bij de verlichting van het gevoelige en zeer kostbare textiel."
Wie vanaf de straat door de smalle gang tussen bakstenen muren en het zonovergoten ingangsplein met het manshoge YSL-logo – welke na het invallen van de schemering door twee beamer schijnwerpers vol effect wordt geënsceneerd – de foyer van het museum binnengaat, wordt naar rechts naar de hoofdtentoonstellingsruimte geleid.
Op het eerste oog heerst daar volledige duisternis. „Dit contrast tussen licht en donker, tussen buiten en binnen was essentieel bij de vormgeving van deze ruimte“, aldus Christophe Martin. „Losgeweekt van omgeving en tijdstip is de bezoeker hier in een volledig ander universum, in de wereld van Yves Saint Laurent." Als blikvanger aan de ingang lijkt de met twee Optec LED-contourenspots geaccentueerde, beroemde „Robe Mondrian" uit 1965 de bezoeker als het ware uit het duister tegemoet te zweven. De japon plaats met zijn kleuren en geometrie een uitroepteken in de black box. De vijftig hier op paspoppen tentoongestelde modellen zijn tot thematische groepen samengevoegd die de belangrijkste motieven van de scheppingen van Saint Laurent illustreren. Texturen, borduursels, ruches en gedrapeerde lagen stof van de japonnen treden, dankzij de accentuerende verlichting met Optec contourenspots, haarscherp en plastisch naar de voorgrond – zelfs die van de zwarte kledij op de zwarte ondergrond.
In aansluiting op de Arabische bouwtraditie ontsluit het introverte museum zich via kunstzinnig vormgegeven binnenplaatsen. Vanaf de straat komt de bezoeker door een smalle gang op de ronde patio terecht met het dominante YSL-logo op een centraal ingevoegde muurschijf. Na het invallen van de schemering wordt het logo door twee Beamer schijnwerpers met telkens 12W-LED-modules vol effect geënsceneerd. Twee op goothoogte geïnstalleerde Lightscan schijnwerpers – een met neutraalwit licht (4000K), de ander met warmwit licht (3000K) – zorgen voor een zacht ‘moonlight effect’ op de ronde buitenmuur van het museum.
De essentiële werken van het creatieve genie, Yves Saint Laurent, worden in de in het zwart gehouden tentoonstellingsruimte vol effect verlicht en opulent geënsceneerd.
Dit type verlichting die de enscenering tot iets dramatisch maakt, verraadt de passie van Christophe Martin voor het theater. Na zijn architectuurstudie werkte hij gedurende ruim 12 jaar nauw samen met de gerenommeerde, Amerikaanse regisseur, theatermaker en videokunstenaar Robert Wilson aan toneelbeelden voor opera en theater. Zowel voor de bezoekers van opera en theater als voor de bezoekers van een museum is een groot visual comfort buitengewoon belangrijk. De precieze ERCO LED-lichttechniek maakt dit grote visual comfort binnen de tentoonstelling mogelijk en vermijdt alle verblinding voor de bezoekers van het museum. „Licht is voor mij het belangrijkste element van iedere scenografie“, legt Christophe Martin uit.
„De perfecte verlichting van afzonderlijke objecten in een tentoonstelling is van essentieel belang voor het effect van de volledige enscenering."
Christophe Martin vond het belangrijk om met zijn tentoonstellingsdesign voor het nieuwe museum in Marrakesh alle facetten van het werk van Yves Saint Laurent te laten zien. De museumwinkel is bijvoorbeeld een imitatie van de eerste prêt-à-porter-boetiek in Parijs die de couturier in de jaren 60 opende. De ossenbloedrode wanden worden door Optec wallwashers volledig gelijkmatig verlicht.
De rechthoekige patio aan de binnenzijde met waterschaal en Marokkaanse fayence-mozaïeken in changerende groene tinten wordt 's nachts gelijkmatig koel verlicht door twee Lightscan wallwashers in neutraalwitte lichtkleur.
Een ander facet van het werk van Yves Saint Laurent is aan de tentoonstelling in de lobby van het auditorium gewijd: schetsen en ontwerpen van de couturier voor theater, ballet, opera en film worden in de stralend witte ruimte zacht en gelijkmatig door Optec wallwashers verlicht.
