Phänomenta, Lüdenscheid / Deutschland

Het Science Center Phänomenta in Lüdenscheid is een museum met een interactieve tentoonstelling. Talloze proeven, modellen en stations om te experimenteren, maken het verkennen van de wereld van de natuurkunde mogelijk – van elektriciteit naar magnetisme tot en met optisch en akoestisch bedrog.

De aanwezige tentoonstellingsruimte is uitgebreid met een spectaculaire nieuwbouw. Deze bestaat uit een entreegebouw waaruit een 76 meter hoge toren zich verheft. Hij integreert op markante wijze in het stadsbeeld van de Noordrijn-Westfaalse stad Lüdenscheid – de plaats waar ook het hoofdkantoor van ERCO zich sinds zijn oprichting in 1934 bevindt.

Architectuur en licht in harmonie
Het verlichtingsconcept voor de Phänomenta is precies op de tentoonstelling afgestemd. Al bij binnenkomst in het museum wordt de bezoeker door het sfeervolle, door licht gemarkeerde tentoonstellingsdesign in de juiste stemming gebracht. Vloerinbouwarmaturen voor de buitenruimte stralen op de onderzijde van het voordak, zodat de ingang door indirect licht uitnodigend en subtiel is verlicht. In het ontvangstgedeelte en in de gangen integreren plafondinbouwarmaturen bescheiden in het architectuurconcept en zorgen voor een verblindingsvrije, algemene verlichting.

Veeleisend lichtconcept voor de toren
De architecten ontwierpen de toren met een ritmische, vrij geconstrueerde vorm, zodat deze uit iedere gezichtshoek er enigszins anders uitziet. Een bijzondere uitdaging voor de lichtplanning was de verlichting van de toren: er diende een oplossing te worden gevonden om alleen het bouwwerk te verlichten, maar niet de volledige omgeving. Het resultaat moest bescheiden echter indrukwekkend te zijn. Uit zelf uitgevoerde verlichtingsstudies is gebleken dat verlichting van binnenuit tot betere resultaten leidt dan verlichten van buitenaf. Hier wordt het lichtwerktuig van ERCO, Powercast, ingezet dat geschikt is voor een krachtige accentuering. De uiterst precieze lichttechniek vermijdt strooilicht. Het huis is bestendig en de lichttechniek hoeft niet te worden onderhouden, wat de armatuur zeer efficiënt en betrouwbaar maakt. In het midden van de toren hangt een Foucault-slinger die met 30 meter bijna half zo lang is als het voorbeeld in het Pantheon in Parijs. Dit mechanisme demonstreert op aanschouwelijke wijze de rotatie van de aarde en bevindt zich in het centrum van de nieuwe tentoonstelling.

Van vrijwel volstrekte duisternis tot hoge verlichtingssterktes
De expositiestukken worden verlicht door spots aan spanningsrails en downlights van ERCO die verschillende lichtsituaties creëren. Er zijn bijvoorbeeld experimenten die bijna in volledige duisternis plaatsvinden, ruimten met 360 graden-projecties en installaties die hoge verlichtingssterktes vereisen. In het zogenoemde Phänorama vervult de plafondinbouwarmatuur Skim zelfs beide verlichtingstaken: terwijl via de aan de toren gemonteerde webcams een realtime-panorama van de stad Lüdenscheid op de wanden wordt geprojecteerd, treedt de dimbare, zwarte downlight vrijwel onzichtbaar naar de achtergrond. Als de onder de pendeltoren gelegen ruimte van stoelen voorzien voor evenementen wordt gebruikt, zorgt Skim voor een prettig verlichtingsniveau. In de andere, overwegend donker gehouden tentoonstellingsruimten verlichten de flexibel inzetbare Optec spots individuele tentoonstellingsstukken. De lichtverdelingen zijn telkens precies op de dimensies en de vorm van de expositiestukken afgestemd. Daardoor wekken ze als individueel object de nieuwsgierigheid van de bezoekers; in totaliteit leiden ze de bezoekers intuïtief door de tentoonstelling. Ook in het bestaande gebouw van de Phänomenta worden producten van ERCO ingezet: hier verlichten Optec spots de tentoonstelling binnen en werden Grasshopper schijnwerpers gebruikt voor de strijklicht-façadenverlichting buiten. Alle armaturen zijn digitaal met DALI regelbaar.