Ledverlichting met tunable white voor het perfecte verhaal

Effecten van architectuur en kunst op de omgeving

De grote populariteit van Matisse betekent dat de conservering voor toekomstige generaties nog belangrijker wordt. Dit is het uitgangspunt van de vele uitdagingen die het museum moet overwinnen. Gelegen aan de zuidkust van Frankrijk is het beheer van de omgeving rondom de werken een uitdagende onderneming vanwege de hoge warmte-, licht- en vochtigheidsniveaus. De vochtigheid kan tussen 30 en 75% variëren en vele insecten zich verheugen zich regelmatig over een hapje van Matisses werk op papier, vandaar dat het museum een enorme verantwoordelijkheid draagt. De originele architectuur in Genuese stijl uit de 17e eeuw heeft grote vensters waardoor veel daglicht het gebouw kan binnenstromen. De aanbouw en werk aan het museum, ontworpen door architect Jean-François Bodin, bood de een mogelijkheid om niet alleen de manier waarop het licht wordt geregeld te renoveren, maar ook hoe in alle ruimtes de lucht wordt beheerst.

Tunable white-technologie en flexibele besturingssystemen voor het perfecte verhaal

Sinds 2017 is de verlichting ook vervangen door ledarmaturen en is deze gecombineerd met besturingssystemen om de lichtsterkte te beheersen. De bezoekersingang bevindt zich in de aanbouw en is ondergronds — tegenover de ticketbalie wordt een enorme 4,10 x 8,7 meter “Fleurs et Fruits”-uitsnede getoond. Toen we voor het eerst spraken met directeur Aymeric Jeudy van het museum in 2020, beschreef hij een combinatie van specificaties voor behoud en bezoekerservaring. Hoewel het werk voor bezoekers alomtegenwoordig is, wanneer ze hun entreetickets kopen, liepen vele bezoekers er gewoon langs om andere gerenommeerde tentoonstellingsstukken te gaan bekijken. Dit was één van de redenen waarom het idee ontstond om tunable white en dynamisch licht op de “Fleurs et Fruits” toe te passen om het vertaal te kunnen vertellen, de aandacht van de bezoekers te trekken, terwijl ze het gebouw betreden en om de totale cumulatieve blootstellingstijd aan licht of ‘lux-uren’ te verminderen.

De grote nieuwe opstelling van de installatie ging gepaard met het complete herontwerp van de set-up van het stuk, met inbegrip van het vervangen van de vitrine samen met Meyvaert. Aangezien “Fleurs et Fruits” zich achter extra helder en laag reflecterend glas bevindt, gaat de combinatie van licht en reflecties meespelen. Om te verzekeren dat dit op de juiste manier effect zou hebben, spraken we rechtstreeks met de technici van Meyvaert om de eigenschappen van het glas te begrijpen en waar verlichting kon worden opgesteld en reflecties voor bezoekers worden vermeden. Het glas heeft een specifieke coating, waardoor het licht op enkele hoeken naar binnen kan stromen en niet weer naar de bezoekers wordt gereflecteerd.

Overwegingen over het project - interview

Na de opening sprak Matthew Cobham (global cluster manager Culture/Contemplation ERCO) met Aymeric Jeudy, Director van het museum, om naar hun mening te vragen nu het project was voltooid. Aymeric bekleedt diverse rollen die de productie van tentoonstellingen omvatten, toezicht houden op de bescherming van kunstwerken en hoe deze kunnen worden gepresenteerd, en de projecten van het gebouw beheren.

Matthew Cobham: Kunt u enkele van de belangrijkste punten met betrekking tot dit project samenvatten om de museumvoorzieningen in perspectief te plaatsen?

Aymeric Jeudy: Het gebouw is, zoals het nu is, voor een groot deel het resultaat van de omvangrijke werkzaamheden die eind jaren 80 werden uitgevoerd samen met architect Bodin. Hiervoor maakte het museum alleen deel uit van het hoofdhuis. Bodin voegde een grote uitbreiding toe. Oorspronkelijk wilden we de nieuwe entree met de Fleurs et Fruits, vóór het gebouw hebben. Vanwege de Romeinse archeologische artefacten op de locatie, diende deze aan de zijkant en ondergronds te worden geplaatst. Dat is de reden waarom de entree tegenwoordig rechts ligt.

MC: Hoe ging u te werk voor het managen van een dergelijk project als de ‘Fleurs et Fruits’?

AJ: Bij aanvang organiseerden we een studiedag om het project te helpen definiëren en iedereen erbij te betrekken. Dat hielp om de vele uitdagingen te identificeren en erop te anticiperen. Het was duidelijk dat één van de eerste uitdagingen zou zijn om het werk simpelweg uit de kist te krijgen zonder het te beschadigen voor restauratie. De bestaande glaspanelen waren niet toegankelijk vanaf de voorzijde en er bestond een reëel risico dat het werk tijdens het verwijderingsproces zou worden vernield. Hier maakte de nauwe samenwerking met deskundigen van Meyvaert, expert in museumdisplays, het ons mogelijk om een oplossing te vinden die het werk zou beschermen, meer zichtbaarheid toe zou staan en de toegang voor onderhoud gemakkelijker zou maken. Toen het project eenmaal was ontwikkeld en de financiële middelen dankzij Yomiuri Shimburi in Tokyo waren verkregen, konden de details worden uitgewerkt en werd van het Franse Ministerie van cultuur toestemming verkregen voor de restauratie.

MC: Hoe ging de samenwerking, toen u eenmaal een team van deskundigen had opgezet?

AJ: Samenwerking was het allerbelangrijkste. Het team werkte intensief samen en toen de uitdagingen verschenen, konden deze worden opgelost. Iedereen was zeer betrokken.

MC:Aan de zijde van ERCO vonden we dat het samenwerkingsaspect van dit project bijzonder goed verliep. Door nauw samen te werken met het museum, de lichtplanner, te spreken met displaydeskundigen kon de verlichting voor de bezoekerservaring op de optimale plaats worden opgesteld en werkte de architecturale integratie zeer goed.

AJ: Vanuit de optiek van het museum gaf het werken met gerenommeerde internationale bedrijven met de juiste diepgaande ervaring een mondiale dimensie aan het project. Bijvoorbeeld door te kunnen beschikken over een Duitse verlichtingsfabrikant die samenwerkt met een Belgische vitrineproducent in Nice.

MC: Hoe hebben de bezoekers gereageerd?

AJ: We hebben een gigantische verandering opgemerkt. Voorheen kochten de meeste bezoekers hun tickets en liepen dan gewoon langs de Fleurs et Fruits het museum in. Wanneer je je de monumentale schaal van het werk van Matisse bedenkt, was dat vrij verrassend. Nu trekt de installatie in alle aspecten, gecombineerd met verlichtingsscènes echt de aandacht. Het is de plaats voor bezoekers geworden om selfies te maken en die dan op de social media te posten. De tunable white-verlichtingssystemen, waarmee de kleurtemperatuur kan worden gewijzigd, kan het museumpersoneel met het bluetooth-systeem gemakkelijk afstellen.

Daarmee kunnen scènes ook worden afgestemd op het type bezoekers, hetzij groepen leerlingen, ouderen of VIPs. Om de 15 minuten veranderen de scènes ook automatisch en markeren delen van het werk met verschillende kleurtemperaturen. Het ‘Fleurs et Fruits’-project brengt werkelijk vele aspecten van het museum op een gezamenlijke manier samen. Matisse hield van nature veel van samenwerking met anderen, hij was een leergierige persoon en reisde veel. Het project fungeerde ook als katalysator voor andere projecten die gedurende enige tijd waren opgeschort. Bijvoorbeeld het installeren van een lift, waardoor de toegang tot de entree van het museum nu gemakkelijker is.

Onze oprechte dank gaat uit naar Aymeric Jeudy, Claudine Grammont en naar al het museumpersoneel.