LED-licht: ERCO LED-spots in de schilderijengalerie Oude meesters

Met de nieuwe ophanging in de schilderijengalerie Oude meesters en sculpturencollectie tot 1800 gaat het doek open voor de barok. Bijna 900 Parscan en Pollux spots van ERCO ondersteunen de zinnelijke, levendige presentatie van de kunst. Goethe en Dostojewski waren destijds al onder de indruk van de pracht van de schilderijengalerie Oude meesters in Dresden. Opgericht in 1560 werd deze in de 18e eeuw dankzij de verzameldrift van de Saksische keurvorsten in heel Europa beroemd. In 1855 trok deze in het door Gottfried Semper ontworpen gebouw aan de Dresdner Zwinger, waar de collectie tegenwoordig ook met talloze kernstukken uit de Europese renaissance en barok wordt gepresenteerd. In februari 2020 werd de schilderijengalerie Oude meesters na een zeven jaar durende renovatie heropend.

Barok, renaissance en de klassieke oudheid in dialoog

Tijdens de modernisering van het gebouw had het museum talloze stukken uit de klassieke oudheid, schilderijen alsmede lijsten gerestaureerd en in een nieuwe enscenering de sculpturencollectie tot 1800 voor het eerst in de galerie geïntegreerd. Er ontstond een weelderige, zinnelijke presentatie met meer dan 700 schilderijen alsmede circa 450 sculpturen en plastieken. Ontwikkeld onder leiding van directeur Stephan Koja visualiseert het geheel van sculpturen en schilderijen, met onder meer Raffael, Tizian, Rembrandt, Rubens en Cranach, nieuwe aanrakingspunten. Zo worden de barok en renaissance vanuit de klassieke oudheid begrijpelijk gemaakt.

Kleurrijke lambriseringen in de kabinetten verwijzen naar de traditionele indeling volgens de scholen: op rood hangen werken van Italiaanse kunstenaars, op blauw werken van Spanjaarden en Fransen, groen vormt de achtergrond voor de Nederlandse en Duitse school. Daarnaast zijn zalen en kabinetten in pakkende thema's – Venetiaanse schilderkunst, Nederlandse stillevens – onderverdeeld.

„Voor ons was het belangrijk dat de kunstwerken de bezoekers tegemoet treden, dat ze zonder grondigere voorkennis begrijpelijk worden“, legt Koja uit.

Oriëntatie, drama, contrast en sprankeling

Het nieuwe lichtconcept levert daaraan een belangrijke bijdrage. Plafonds met daglichttoetreding en grote vensters laten natuurlijk licht binnenstromen. De nieuw geïnstalleerde armaturen van de ERCO spotfamilies Parscan en Pollux delen het geheel aan kunstwerken daarentegen in en sturen de blik van de bezoeker naar wezenlijke aspecten. „Het accentlicht brengt details van een schilderij of de schaduwwerking van een uit marmer gehouwen toga te voorschijn“, zegt Stephan Koja.

ERCO LED-spots in de schilderijengalerie Oude meesters

Bovendien zorgt het kunstlicht voor een dramatisch effect: „Het modelleert contouren en oppervlakken, zodat de sculpturen bijna uit hun nissen naar buiten lijken te stappen.“ Daarnaast kan het licht de restauratie van het vernis in delen vervangen: als de voor de oude meesters kenmerkende transparant gele laklaag op olieverfschilderijen vergeelt, herstellen kleurfilters met koel licht opnieuw de sprankeling, scherptediepte en lichtintensiteit van het schilderij.

De tot op de punt nauwkeurige accentuering wordt mogelijk gemaakt door Hi-trac spanningsrails met een spanbreedte van ruim vijf meter, volgens de regels van het monumentenbehoud in het gewelf van het classicistische museumgebouw geïnstalleerd. Tegen de mogelijke verblinding in de tot elf meter hoge ruimten zijn honingraatrasters van ERCO in de armaturen geïntegreerd, die de lichtbundel begrenzen en het visual comfort vergroten.

Karakters visualiseren

Als grondslag voor de gedetailleerde lichtplanning fungeerde een 1:100-model van de galerie met alle expositiestukken. „Bij de verlichting van kunst dient rekening te worden gehouden met talrijke aspecten die gedeeltelijk pas ter plaatse bij het afstellen van de verlichting zichtbaar worden: bijvoorbeeld de verschillende kijkassen in de ruimte, de spiegeling van een lijst, de gezichtsuitdrukking of de kijkrichting van een beeldhouwwerk“, legt lichtplanner Paul Göschel van Pontonero-Light uit, die de sculpturencollectie heeft verlicht. De lastigste opgave was de verlichting van gezichten die het karakter weerspiegelen.

„Mensen kijken hun tegenpool eerst in het gezicht aan, ook wanneer het om een sculptuur gaat. Daarom dient deze gedifferentieerd te zijn verlicht – indien mogelijk, zonder contrastrijke schaduwen onder ogen en neus.“

Met verschillende armaturen per expositiestuk, met behulp van wisselbare Spherolit-lenzen en contouren-beeldmaskers ensceneert Göschel gericht elk object: „Door de lichtbundel met de exacte contouren lijken de werken vanzelf op te lichten.“ Het is dan ook niet verbazingwekkend dat museumdeskundigen uit heel Europa op het heropeningsfeest net zo waren geïmponeerd als destijds Goethe en Dostojewski

Over de auteur:

Wiebke Lang is journalist voor design, architectuur en branding. Opgeleid als designer schrijft ze al ruim 15 jaar over de vormgeving van de wereld in de context van maatschappelijke, economische en technologische ontwikkelingen. Na een periode als medecurator in het Vitra Design Museum werkte ze als freelance redacteur en auteur voor vaktijdschriften en culturele instellingen. Daaropvolgend leidde ze het Corporate Communication-team bij ERCO en was ze hoofdredacteur van het vaktijdschrift designreport, voordat ze zich zelfstandig vestigde als auteur, moderator en communicatieadviseur.